Edward Hr. Raczyński: Gabinet Medalów Polskich

Przejdź do pozycji w Gabinecie: Przejdź do pozycji w Dopełnieniu:	Medale z panowania Jana Kazimierza No. 131. Popiersie Króla z twarzą na prost patrzącą, wąsy krótkie, włosy długie, podobno przyprawne czyli peruka. Odzienie zbroja, na niej płaszcz Królewski i order złotego runa; napis: JOAN[nes] CASIM[irus] D[ei] G[ratia] REX POL[oniae] ET SUEC[iae] M[agnus] D[ux] LITU[aniae] RUS[siae] PRUS[siae], to jest: Jan Kazimierz z Bożej łaski Król Polski i Szwedzki, Wielki Xiażę Litewski, Ruski, Pruski. Litery J. H. znaczą Mincarza Jana Höhn. Strona odwrotna. Popiersie Królowej; to samo, które wyżej między medalami Króla Władysława IV pod liczbą 121 widzieliśmy i tenże sam napis. Wiadomo jest, że Jan Kazimierz wstąpiwszy na tron, pojął za żonę bratową swoją Maryę Ludwikę de Gonzaga, wdowę po Władysławie IV. Nie zgadzają się na to dziejopisowie czyli polityka, czy przywiązanie, czyli, jak niektórzy twierdzili oszczędność (a) skojarzyła związek Jana Kazimierza z owdowiałą Królową. Złośliwe języki za panowania jeszcze Władysława IV twierdziły, że Królewicz Jan Kazimierz, powabami bratowej ujęty, żywsze podobno, niż należało, miał dla niej uczucia. My potwierdzać nie myślimy nieudowodnionego zarzutu, ostrzeżemy nawet, iż w wieku, gdzie za przykładem Pani Scudery literatura, a za nią ton wyższego społeczeństwa oddychały w całej Europie przysadną zalotnością, trudno było, aby Królowa młoda, powabna i dworem świetnym otoczona, mimowolnie nawet nie miała była dadź powodów do jakowych poszeptów i posądzali Nie będziemy więc śledzić skrytych uczuć Jana Kazimierza ku małżonce brata, przydamy tylko, że ten Monarcha za otrzymaną dyspensą od Papieża poślubił Ludwikę Maryę de Gonzaga w końcu Maja, roku 1649 to jest w rok po śmierci Władysława IV. (b) (a) Byli tacy, którzy wnosili, że Jan Kazimierz zawierając związek z bratową, miał na celu oszczędzenie pensyi, którą Królowej wdowie płacić należało. (a) "Lubo Królowa nie ze wszystkiem była ozdrowiała, i sam Król chwiał się w swojem przedsięwzięciu, podobno bojąc się jej panowania nad sobą." Słowa Xięcia Alberta Radziwiłła w jego pamiętnikach. Zdjęcie: archiwum ANPN (aukcja 5)

Medale z panowania Jana Kazimierza

No. 131.

Popiersie Króla z twarzą na prost patrzącą, wąsy krótkie, włosy długie, podobno przyprawne czyli peruka. Odzienie zbroja, na niej płaszcz Królewski i order złotego runa; napis: JOAN[nes] CASIM[irus] D[ei] G[ratia] REX POL[oniae] ET SUEC[iae] M[agnus] D[ux] LITU[aniae] RUS[siae] PRUS[siae], to jest: Jan Kazimierz z Bożej łaski Król Polski i Szwedzki, Wielki Xiażę Litewski, Ruski, Pruski. Litery J. H. znaczą Mincarza Jana Höhn.

Strona odwrotna. Popiersie Królowej; to samo, które wyżej między medalami Króla Władysława IV pod liczbą 121 widzieliśmy i tenże sam napis.

Wiadomo jest, że Jan Kazimierz wstąpiwszy na tron, pojął za żonę bratową swoją Maryę Ludwikę de Gonzaga, wdowę po Władysławie IV.

Nie zgadzają się na to dziejopisowie czyli polityka, czy przywiązanie, czyli, jak niektórzy twierdzili oszczędność (a) skojarzyła związek Jana Kazimierza z owdowiałą Królową. Złośliwe języki za panowania jeszcze Władysława IV twierdziły, że Królewicz Jan Kazimierz, powabami bratowej ujęty, żywsze podobno, niż należało, miał dla niej uczucia. My potwierdzać nie myślimy nieudowodnionego zarzutu, ostrzeżemy nawet, iż w wieku, gdzie za przykładem Pani Scudery literatura, a za nią ton wyższego społeczeństwa oddychały w całej Europie przysadną zalotnością, trudno było, aby Królowa młoda, powabna i dworem świetnym otoczona, mimowolnie nawet nie miała była dadź powodów do jakowych poszeptów i posądzali

Nie będziemy więc śledzić skrytych uczuć Jana Kazimierza ku małżonce brata, przydamy tylko, że ten Monarcha za otrzymaną dyspensą od Papieża poślubił Ludwikę Maryę de Gonzaga w końcu Maja, roku 1649 to jest w rok po śmierci Władysława IV. (b)

(a) Byli tacy, którzy wnosili, że Jan Kazimierz zawierając związek z bratową, miał na celu oszczędzenie pensyi, którą Królowej wdowie płacić należało.

(a) "Lubo Królowa nie ze wszystkiem była ozdrowiała, i sam Król chwiał się w swojem przedsięwzięciu, podobno bojąc się jej panowania nad sobą." Słowa Xięcia Alberta Radziwiłła w jego pamiętnikach.

Zdjęcie: archiwum ANPN (aukcja 5)