strona główna przedmowa indeks nazwisk indeks legend recenzje uzupełnienia szukaj
 
 

Medale z panowania Zygmunta Augusta

No. 24.

Popiersie Króla z boku widziane w zbroi kosztownie wyrabianej, korona na głowie, na piersiach łańcuch orderu złotego runa. Napis w otoku: SIGISMUNDUS AUGUSTUS D[ei] G[ratia] REX POLONIAE M[agnus] DUX LTTHUANIAE RUSSIAE P[russiae], to jest: Zygmunt August z Bożej łaski Król Polski, Wielki Xiążę Litewski, Ruski, Pruski.

Na stronie odwrotnej stoi osoba z rękę w górę podniesioną, w drugiej kielich trzymająca, a w koło napis: DUM SPIRITUS HOS REGET ARTUS, to jest: dopóki duch członkami tymi władać będzie.


Sądząc po napisie na stronie odwrotnej umieszczonym, zdaje się, że medal ten bitym został z powodu sporów religijnych, które za panowania Zygmunta Augusta umysły w Polsce dzieliły; wyryta na odwrotnej stronie osoba kielich w ręku trzymająca, oznaczać się zdaje przemienienie ciała i krwi Pańskiej w Sakramencie komunii, ów główny przedmiot sporów między Katolikami a Protestantami.

Rzeczą jest niewątpliwą, że za panowania Zygmunta Augusta reformacya religijna wielu bardzo stronników w kraju naszym liczyła.

W Wielkopolsce Ostrorogowie, Górkowie, Leszczyńscy i Szamotulscy; w Małopolsce Firleje, Oleśniccy i Rejowie sprzyjali wyznaniu Augszburskiemu i Genewskiemu. W Litwie Mikołaj Radziwiłł, Wojewoda Wileński, wpływem swoim i niezmiernym majątkiem tęż samą popierał sprawę. Wyższe nawet Duchowieństwo katolickie skłaniało się do nowości religijnych, i tak Jakób Uchański, później Arcybiskup Gnieźnieński, wąchał się w posłuszeństwie Rzymowi, i zamyślał klątwę rzucić na Papieża z powodu, że mu Sakry na Biskupstwo Kujawskie dadź się wzbraniał; Mikołaj Pac, Biskup Kijowski, jawnie naukę Lutra przyjął; Stanisław Orzechowski, Kanonik Przemyscki, żonę pojął i przy niej się utrzymać potrafił; sam nawet Król skłoniwszy serce do Giżanki trzymającej się nauk Kalwina, a urażony na stolicę Apostolską, że mu żądanego z Katarzyną Królową odmawiała rozwodu, sprzyjał różnowiercom.

Z drugiej strony niższe duchowieństwo Polskie, większa część mniej majętnej szlachty i lud wiejski obstawali przy zasadach Kościoła katolickiego. W takim stanie poróznienia umysłów trudno jest z pewnością twierdzić z czyjego natchnienia medal ten jest bity i kto tak upornie obstawać chciał przy zdaniach swoich, dopókiby duch członki jego ożywiał.


24