Medale z panowania Zygmunta Augusta

No. 28.

Popiersie Cecylii, Królowej Szwedzkiej z boku widziane. Suknia na kształt Hiszpańskiej z kołnierzem wysokim. Na wierzchu głowy czapka płaska, okrągła, perłami ozdobiona. Nad kołnierzem kreza wąska, a w koło napis: CECILIA PRINCEPS SWECIE [sic], to jest: Cecylia Xiężna Szwedzka.

Strona odwrotna. Popiersie Jana Hrabi z Tęczyna. Głowa bez nakrycia, włosy krótkie, takaż broda i wąsy. Odzienie na kształt Hiszpańskiego, kołnierz wysoki wyłożony. Na sukni sznurek, na którym podobno wisi medal, którego nie widać. Napis: JOANNES COMES A TENCIN, to jest: Jan Hrabia z Tęczyna.

Cecylia Królowa córką była Gustawa I. Króla Szwedzkiego, zaślubiona później Krzysztofowi Margrabi Badeńskiemu, którego przeżywszy, w stanie wdowim resztę życia przepędziła.

Jan Hrabia z Tęczyna, potomek domu jednego z najznaczniejszych i najdawniejszych w Polsce, herbu Topór, którego początki pierwszych czasów Monarchii Polskiej zasięgają, był synem Stanisława Gabryela, Wojewody Krakowskiego, sam też był Wojewodą Bełskim i Starostą Lubelskim. Tytuł Hrabi był mu z całym domem tegoż imienia wspólny, gdyż Karol V w roku 1527 a Ferdynand I w roku 1561 Tęczyńskich między Hrabiami państwa Rzymskiego policzyli. Jan Tęczyński, o którym tu jest mowa, wysłany był od Króla Zygmunta Augusta Posłem do Szwecyi do Króla Eryka, któremu tak się z osobliwszych przymiotów podobał, iż mu siostrę swoją zaręczył. Przygotowania do ślubu i potrzeba sprawienia się z poselstwa swego sprawiły, iż Tęczyiiski do ojczyzny powrócił. Użył go wnet Król Zygmunt August na sprowadzenie do Wilna, Królewica Szwedzkiego, Jana Xiążęcia Finlandzkiego, mającego ślub wziąść z Królewną Katarzyną, siostrą Zygmunta Króla. Rychło po tym ślubie Tęczyński i swój do skutku doprowadzić zamyślając, puścił się morzem do Szwecyi; lecz okręt, na którym, żeglował, schwytany był od korsarza Duńskiego i do Danii zaprowadzony. Spodziewał się w prawdze Tęczyński prędkiego oswobodzenia, ale z tęsknoty zapadłszy w gorączkę, tamże życia dokonał. Ciało jego sprowadzone do Polski w Kraśniku było pochowane.

Jan Kochanowski wybornym rymem uczcił jego pamiątkę. Związki jego małżeńskie z królową nastąpić mające, że za niezawodne poczytano, przeto i medal ten poprzedniczy ślubnego obrządku bić kazano. Z porównania tego medalu z medalami Gustawa Wazy domyślam się, iż w Szwecyi bity został. Tęczyńskiego śmierć musiała przypaśdź około roku 1563.

W regiestrze Wojewodów Bełskich nie znajduje się on u Niesieckiego.

W listach przez Króla Polskiego do Króla Duńskiego pisanych, oświadcza Zygmunt August, że Dania poselstwa Tęczyńskiego do Szwecyi w podejrzeniu mieć nie powinna; oświadcza, że Tęczyński Posłem był mianowany, kiedy jeszcze ściślejsze z Królem Duńskim nie zachodziły związki. Przy tem, że na on czas to poselstwo dla Tęczyńskiego najbardziej było postanowione, który małżeństwa nadzieją uwiedziony kwapił się dzo Szwecyi, którego małżeństwa podług praw Polskich bronić mu nie można było, lubo się wielce Królowi nie podobało. A zatem poselstwa tytuł dla ozdoby tylko mu był pozwolony; to zaś poselstwo, po zawarciu ściślejszych związków z Królem Duńskim odwołane było i zakazano mu do Szwecyi jechać; że zaś i pojechał i Posła charakter sobie przywłaszczył, Król bardzo nagania.

Wszystko to potwierdza list do Xcia Pruskiego pod datą 15 Listopada 1563 roku pisany.

Listem dnia 10 Grudnia do Króla Duńskiego pisanym prosi Zygmunt August, aby Tęczyński do Admirała Duńskiego schytany z towarzystwem swym na wolność był puszczony, ponieważ żadnym złym zamysłem do Szwecyi nie jechał, a prawami Polskiemi szlachcic wolny jest na wszystkie strony jeździć.

List Zygmunta Augusta do Xcia Pruskiego pod tąże datą pisany, więcej jeszcze ten przedmiot wyswieca; pisze albowiem Król Polski, iż prosił Króla Duńskiego, aby wypuścił na wolność młodzieńca chciwego pomnozyć starodawną domu i przodków swoich sławę, do czego drogę sobie bydź rozumiał otworzoną umówionem w Szwecyi małżeństwem. (Albertrandi.)