Medale z panowania Stanisława Augusta

No. 513.

Skład z liter S. A. R. znaczących STANISLAUS AUGUSTUS REX (Stanisław August król) i nad nim korona królewska.

Strona odwrotna: Salamandra w ogniu. W otoku napis: NON TIMET. To jest: nie lęka się. W odcinku rok 1771.

...ciąg dalszy do No. 512:

Zatem ona wielka chwała, próżno od tylu inszych królów szukana, podźwignienia monety w Polszcze, cała Stanisławowi Augustowi zostawiona była, której jak on dostąpił przewyższając wszelkie nadzieje Polaków, krótko pokazać należy. Zaraz po objęciu tronu zupełnie się król i z największą troskliwością do uskutecznienia tego przedsięwzięcia przyłożył, aby i ojczyznę swoję od zagranicznej i zfałszowanej monety, która po większej części także zagraniczną była, uwolnił, aby współziomków od największego nieszczęścia oswobodził i przeszłych wieków poniesione szkody, które od sta tylko lat rachowane, łatwo 400 milionów wynosiły, ile można nadgrodził, a przynajmniej na zawsze od potomnych czasów odwrócił. Zatem na samym początku roku 1765 wyznaczeni byli komissarze, którzy staranie tej rzeczy na siebie wzięli. Ci zaś byli: Zamojski i xiążę Czartoryski, jeden koronny, drugi w. x. lit. kanclerz, Przezdziecki podkanclerzy litewski, Moszyński stolnik koronny, Borek podkomorzy inflantski i Unruh szambelan królewski. Po mnogich i pilnych względem tej rzeczy obradach, podobało się przystąpić do ustanowionego prawidła w biciu monety, względem którego stanęła przedtem między xiążętami państwa rzymskiego umowa, od wielkiej liczby stanów niemieckich przyjęta, z którego to powodu pieniądze podług niej bite konwencyonalnemi nazwano. Tegoż roku w miesiącu Marcu prawo bicia monety miedzianej kontraktem puszczone pewnemu żydowi, bicie zaś śrebrnej monety objął bankier Tepper, a stolnik Moszyński został przełożonym nad mennicą, ale ten układ nie długo trwał; w miesiącu albowiem Lipcu tegoż roku baron de Gartenberg, Sadogórskim w Polszcze przezwany, sprowadzony został do służby królewskiej na bicie monety, na kopanie kruszców i na dozór dóbr stołu królewskiego. Rzeczony urzędnik nie tylko zwierzchność nad mennicą otrzymał, ale i sam kontraktem puszczone miał bicie monety miedzianej, i tegoż roku zaczął bić w Warszawie rozmaitą złotą i miedzianą monetę. Przy końcu roku 1765 komissya skarbowa koronna potwierdziła wyrokiem swoim to wszystko, co królowi i postanowionym dozorcom mennicy podobało się względem bicia monety ustanowić. Zatem uchwalono, aby z dwóch trzecich części funta rzymskiego, co bardzo blisko przystępuje do wagi grzywny kolońskiej, złota tak czystego, iż niespełna miało jednę dwudziestą czwartą część ligi, bito czerwonych złł. 67. Z takiejże grzywny śrebra niespełna czwartą część ligi mającego, albo przechodzącego próbę dwunastą, bito talarów bitych 10. Tego prawidła nie trzymano się w innych śrebrnych monetach, podobało się albowiem bić dwuzłotówki, złotówki i półzłotki z podlejszego śrebra.

ciąg dalszy: No. 514

Zdjęcie: archiwum WCN (aukcja 37)