strona główna przedmowa indeks nazwisk indeks legend recenzje uzupełnienia szukaj
 
 

Medale z panowania Jana III

No. 209.

Popiersie Ludwika XIV Króla Francuskiego z boku widziane, w płaszczu Królewskim i z peruką na głowie. Napis wokoło: LUDOVICUS MAGNUS REX CHRISTIANISSIMUS, to jest: Ludwik Wielki Król Chrześciauski (Francuski).

Strona odwrotna. Herby Polski i Litewski; pod koroną obok tarczy są zbroje różnego rodzaju, do koła otaczają dwa łańcuchy orderowe Ś. Michała i Ś. Ducha. Napis wokoło: CONCORDIAE VINCVLUM, to jest: Węzeł zjednoczenia.

Pod herbowną tarczą Polską jest napis: JOAN[ne] POL[oniae] REGE TORQUE DONATO MDCLXXV, to jest: Z Janem Królem Polskim przy udarowaniu go łańcuchem 1675.


Autorowie niektórzy medal pod liczbą 209 mylnie do koronacyjnych Jana III liczą. Ordery Francuskie Ś. Ducha i Ś. Michała, które na nim widzimy, przekonywają nas, ze kilka lat później jest bity; wiadomo albowiem, że Król Jan ordery te dopiero w roku 1676 odebrał.

Bliżej się wpatrując w medal pod liczbą 210 sądzimy, iż jest przypomnieniem szczęśliwej Jana III w roku 1676 wyprawy pod Żurawnem i zawartego w skutku tejże wyprawy korzystnego pokoju z Turcyą. Można było zaiste puklerz herbowny Sobieskiego nazwać zabezpieczeniem Polski a może i Chrześciaństwa, kiedy ten Król nie tylko że Turecką potęgę wstrzymał, ale dwie trzecie części Ukrainy Traktatem Buczackim odstąpionej odzyskał.

Zastanówmy się na chwilę nad tą pamiętną w życiu Jana III epoką. Sejm na którym ten Monarcha koronowanym został, uchwalił był w prawdzie znaczne wojsko i odpowiadające okolicznościom pobory, prawo to przecież, jak niestety tyle innych w Polsce, niedbale i niedokładnie wykonanem zostało. Niechętni Królowi Panowie niektórzy, niepomni na bezpieczeństwo kraju, na powinność obywatelską, na własny nakoniec interes, w chęci szkodzenia sławie Monarchy rozsiewali po Województwach fałszywe wieści, że pokój z Turkami już był podpisany, i że Król Elektorowi Brandeburskiemu wojnę wypowiedzieć zamyślał. Uwiedzenie opinii publicznej pociągnęło za sobą niechętne składanie poborów i opieszałość w zaciągach wojskowych. Mimo takowe przeszkody odparł Jan III wojska Tureckie pod Żurawnem, i jak się już wyżej rzekło, dwie trzecie części Ukrainy na Turkach odzyskał.

Po zawarciu tak korzystnego z Portą traktatu powrócił Król do Żółkwi, gdzie mu Margrabia de Béthune Poseł Francuski imieniem Ludwika XIV ordery Ś. Michała i Ś. Ducha oddał.

Medal pod liczbą 209 z tegoż powodu we Francyi bity został. Autor jego zdaje się uważać ordery Francuskie jako zaszczyt dla Króla Polskiego. Z innego stanowiska bierze tę rzecz Autor medalu pod liczbą 210. Podług niego puklerz Sobieskiego był zabezpieczeniem i zaletą, ordery zaś Francuskie zarzucone są jako powierzchowne ozdoby na herbie, któremu wewnętrznej wartości dodać nie mogły.


209