strona główna przedmowa indeks nazwisk indeks legend recenzje uzupełnienia szukaj
 
 

Medale z panowania Zygmunta III

No. 70.

Popiersie Zygmunta III z boku widziane z brodą krótką, spiczastą i głową, odkrytą. Odzienie zbroja, na niej pas ukośny, rycerski, z ramienia prawego na bok lewy spadający i order złotego runa, około szyi kreza. Napis: SIGISMUNDUS III D[ei] G[ratia] POLONIAE ET SUECIAE REX, to jest: Zygmunt III z Bożej łaski Król Polski i Szwedzki.

Strona odwrotna. Popiersie Królowej z boku widziane. Odzienie wieku onego zwyczajne, na głowie i sukni wielkie mnóstwo pereł i klejnotów, około szyi kreza. Napis: CONSTANTIA D[ei] G[ratia] POLONIAE ET SUECIAE REGINA, to jest: Konstancya z Bożej łaski Królowa Polski i Szwecyi.


Otóż wizerunki Zygmunta III i powtórnej jego małżonki Królowej Konstancyi, na które tem ciekawiej się zapatrujemy, iż na nich dokładny widzimy wzór, jak się na początku XVII wieku nosiły Królowe Polskie, a podobno i poważne babki nasze.

Dziejopisowie Polscy różnią się w zdaniach swoich względem powodów, które Zygmunta III nakłoniły do odezwania się o rękę Arcyxiężniczki Konstancyi. Twierdzą niektórzy, że gdy po śmierci Królowej Anny, pierwszej żony Zygmunta III, matka Królowej, Arcyxiężna Marya widziała zięcia swego mocno strapionego, dla pocieszenia go, przyrzekła mu szczęście jego domowe w powtórnem małżeństwie zapewnić i młodszą swoją córkę - Konstancyę dla niego wychować. Tym to sposobem skojarzyć się miało małżeństwo Zygmunta III z tąż Arcyxiężniczką.

Przeczą powyższemu podaniu inni pisarze którzy upewniają, że Król raczej z polityki niż z skłonności odezwał się o rękę Arcyxiężniczki.

Cóżkolwiek bądź, gdy Król przełożył radzie Państwa powzięty zamiar wnijścia w powtórny związek z domem Habsburskim doznał silnego oporu od wielu Senatorów, a mianowicie od Zamojskiego, głównego domu Austryackiego nieprzyjaciela. Uprzedzony Zamojski uważał małżeństwo Króla z siostrą pierwszej żony swojej jako przeciwne ustawom kościelnym i krajowi niebezpieczne; posądzał Króla, raz, że tronu Polskiego jednemu z Arcyksiążąt odstąpić i do Szwecyi powrócić zamyśla, drugi raz, że za pomocą Austryi Koronę Polską w swoim domu dziedziczną uczynić pragnie. Nie taił się ze zdaniem swojem Zamojski, a nieuważna jego podejrzliwość jątrzyła umysły przeciw Królowi.

Śmierć Zamojskiego w roku 1603 usunęła główniejsze przeszkody, jakich Król Zygmunt pod względem zamierzonego postanowienia doznawał. Odbyły się zaręczyny jego z Arcyxiężniczką w Gracu, w Styryi, w Październiku roku 1605; w krótce potem młoda Królowa puściła się w podróż do Polski i dnia 11 Grudnia w Krakowie zaślubioną i koronowaną została.

Obrządek ten, nad spodziewanie wszystkich, dał powód do zaburzenia w Polsce i do wojny domowej. Gdy dla umieszczenia licznych gości potrzebowano obszerniejszych jak zwyczajnie pomieszkań, wezwał Król Zebrzydowskiego, Wojewodę Krakowskiego, aby ustąpił kamienicy do zabudowania zamkowego należącej, w której tymczasowo mieszkał. Nie chciał się wynieść Wojewoda, a gdy w końcu do woli Królewskiej zastosować się musiał, rzekł z gniewem: ustąpię ja z kamienicy, lecz dokażę tego, że i Król z Królestwa ustąpi. Jakoż w krótce potem podniósł Zebrzydowski ów rokosz, który dotąd imię jego kazi.

Wracając do Królowej Konstancyi, nadmienimy tu, że Pani ta, matka licznego potomstwa, dnia 10 Lipca roku 1631 w Warszawie z tego świata zeszła. (a) Król Zygmunt wkrótce po niej wstąpił do grobu. (b)


(a) Köhler z Kobierzyckiego Lib. XI. pag. 935 wspomina, jakoby Królowa Konstancya zgrzawszy się na processyi Bożego ciała, zimnej kąpieli z rady doktorów była użyła i nazajutrz bez duszy była znaleziona, co pilniejszego roztrząśnienia potrzebuje, ponieważ ani Boże ciało ani jego oktawa przypaśdź nie może w dzień 9 lub 10 Lipca. (Nota Xdz. Albertrandego.)



(b) W zbiorze Władysława Hrabi Ostrowskiego znajduje się medal, który, jak się zdaje i ile z cyfer na nim wyrytych sądzić można, bity jest na pamiątkę Króla Zygmunta i dwóch jego żon, Anny i Konstancyi, albo też na pamiątkę Króla, żony jego Konstancyi i starszego Syna Władysława. Medal ten dla pamięci w nocie tu obok umieszczamy.

Zdjęcie: archiwum WCN (aukcja 31)