strona główna przedmowa indeks nazwisk indeks legend recenzje uzupełnienia szukaj
 
 

Medale z panowania Zygmunta I

No. 8.

Twarz Zygmunta I z boku widziana; na głowie czapka podniesiona nad uchem i wieńcem wąskim przepasana. Suknia starożytna, na której łańcuch złotego runa. Napis: SIGISMUNDUS P[rimus] REX POLONIAE DUX LITHUANIAE RUSSIAE PRUSS[iae], to jest: Zygmunt Pierwszy, Król Polski Xiążę Litewski, Ruski, Pruski.

Strona odwrotna wystawia herb polski na tarczy i napis ET MAZOVIAE ETZ ANNO DN[domini] MDXXXVIII REGN[i] SUI XXXII, to jest: i Mazowsza i. t. d. roku Pańskiego 1538 panowania swego 32. (a)

No. 8 a.

Popiersie mężczyzny z czapeczką na głowie i z łańcuchem na szyi, z prawej strony widziane. Napis w otoku: SIGISMVNDVS REX POLONIE (sic) 1537. To jest: Zygmunt król polski 1537.

Medal ten nie ma strony odwrotnej.

No. 8 b.

Popiersie Elżbiety, arcyksiężnej austriackiej, pierwszej małżonki Zygmunta Augusta z lewej strony widziane. Suknia jej z fałdzistymi rękawami bez żadnych ozdób, pod samą brodę jest zapięta, na głowie ma czepek, który włosy jej zasłania, a na nim biret.

Medal ten nie ma ani napisu, ani strony odwrotnej.

No. 8 c.

Popiersie Elżbiety, arcyksiężnej austriackiej pierwszej małżonki Zygmunta Augusta, z lewej strony widziane. Suknia jej z fałdzistymi rękawami bez żadnych ozdób, pod samą brodę jest zapięta; na głowie ma czepek, który włosy jej zasłania, a na nim biret. Bez napisu.

Strona odwrotna. Mężczyzna w całej osobie, w ubiorze pielgrzyma. Obok wyryte są litery S[anctusJ I[acobus] (Święty Jakub).


Nie wiadomo z jakiego powodu robiony jest medal niniejszy (No. 8 i 8 a). Biskup Albertrandi sądzi iż wybitym został z polecenia Króla Zygmunta I w celu aby był rozdanym między urzędników dworu Ferdynanda I Króla Węgierskiego i Czeskiego, w czasie zaślubin córki jego Arcyxiężniczki Elżbiety z młodym naszym Zygmuntem Augustem.

Domniemanie uczonego Albertrandego na żadnym innym nie oparte dowodzie, prócz jednoczesności dat, nie zdaje nam się bydź trafnem. Numizmat ten żadnej na sobie nie nosi allegorycznej figury ani godła, któreby do tego zdarzenia odnieść można, ktokolwiek zaś zna okazałe Numizmata jakie nam się po Zygmuncie I zostały, powątpiewać zapewne będzie, aby ten dostojny Monarcha w tak uroczystym obrzędzie tak drobne medale miał był rozdawać. O przeznaczeniu więc tego medalu nic stanowczego nie wyrzeczemy, mniemamy przecież, iż lepiej jest rzecz wątpliwą zostawić, niżeli mylne upowszechniać zdanie.

Umieszczone w tym artykule medale (No. 8 b i 8 c), wystawiają wizerunek Elżbiety Arcyksiężniczki austriackiej, pierwszej żony Zygmunta Augusta króla polskiego. Górnicki nasz tak o tem postanowieniu młodego króla pisze:

"Widział mądry Pan (Zygmunt I) Rakuski dom być możny; ktemu (a przy tem) sąsiedzki i przeto wziął to przed się, żeby w nim ożenił syna z córką króla Ferdynanda, za którym córka króla Władysława Węgierskiego była; i przełożył rzecz tę senatorom, powiedziawszy im swój umysł. Zgodzili się wszyscy na to, co im król podał, zaczem posłów do Ferdynanda króla, naprzód Xiędza Wilanowskiego, który potem był Kamienieckim biskupem, a za nim insze wielkie posły, i biskupa i wojewody wyprawiono. Przywieziona królewna Elżbieta do Krakowa tegoż roku.

Przeciwko niej, mimo rady koronne, wyjeżdżały wielkie panie aż do Oświęcimia. Pani Krakowska córka pana Szydłowieckiego, a żona pana z Tarnowa i siostra jej księżna Oleśnicka. A z królową przyjechał margrabia brandeburski Jerzy brat książęcia pruskiego, biskupi Ołomuniecki i Wrocławski i graf z Salmu komorny (Szambelan) i radny Ferdynandów, i siła inszych książąt i panów. Była ta pani (młoda królowa) piękna i pięknych obyczajów. Zaczem Król Zygmunt w niej się wielce kochał: lecz królowa Bona nie bardzo; co przecie z wielką przyjmowała pokorą królowa młoda, mając nadzieję, iż powolnością swoją miała niekiedy zwyciężyć królową Bonę i do miłości przywieść ku sobie."

Umarła Królowa Elżbieta bezdzietna w roku 1545.


(a) Podobny do tego medal z roku 1837 znajduje się w gabinecie numizmatycznym w Dreźnie.


No. 8.


No. 8 a.


No. 8 b.


No. 8 c.