Medale z panowania Władysława IV

No. 107.

Wizerunek, czyli portret Władysława IV w zbroi z orderem złotego runa na szyi. Napis nad głowę Królewską: VLADISLAUS IV D[ei] G[ratia] POL[oniae] REX, to jest: Władysław IV z Bożej łaski Król Polski. Portret Królewski otoczony jest pięknymi bardzo arabeskami; w koło nich od strony zewnętrznej jest napis: MAG[nus] D[ux] LlTHV[aniae] RUSS[iae] PRUSS[iae] MAZ[oviae] SAMOG[itiae] LIV[oniae] NEC NON GOTH[orum] VAND[alorum] SVECO[rum] HAER[editarius] R[ex] EL[ectus] MAG[nus] D[ux] MOSCOVIAE, to jest; Wielki Xiążę Litewski, Ruski, Mazowiecki, Żmudzki, Inflantski, tudzież Król dziedziczny Gotów, Wandalów, Szwedów, obrany Wielki Xiążę Moskiewski.

Strona odwrotna przedstawia miasto Kraków, nad którem wzlatują aniołowie z berłem i koroną. Górą jest napis : CRACOVIA POLONIAE METROPOLIS, to jest: Kraków stolica Polski. Na dole w odcinku stoi napis obwiedziony arabeskami: HAC IN VRBE SER[enissimus] REX VLADISLAUS IV. VI FEBR[uarii] MDCXXXIII DIADEM[ate] INAUG[uratus] EST, to jest: w tem mieście Najjaśniejszy Król Władysław IV dnia 6 Lutego roku 1633 koronowany jest. (a)

Oto krajorys miasta Krakowa, w którem się koronacya Władysława IV odbyła. Wspomnieliśmy w poprzedzającym numerze o zgodnym Króla Władyslawa na tron Polski wyborze. Umówione z jego komissarzami ważniejsze artykuły Paktów Konwentów po raz pierwszy spisane były w języku Polskim. Przyrzekł Król Narodowi prawa i swobody jego zabespieczyć, pokój z dyssydentami w wierze zachować, zbrojownie Rzeczypospolitej opatrzyć, szkolę rycerską założyć, traktatów z państwami cudzoziemskiemi bez zezwolenia stanów nie zawierać, zysku z bicia monety Rzeczypospolitej ustąpić, wojska nie pomnażać, wojny bez wiedzy stanów nie podnosić, twierdze Kamieniec Podolski i Puck w Prusach umocnić, cudzoziemców do urzędów nie dopuszczać, bez zezwolenia Senatu się nie żenić, nakoniec obmyślić ze stanami sposoby wystawienia bity na morzu Bałtyckiem.

Koronacya nowo obranego Monarchy podług dawnego zwyczaju w Krakowie się odprawiła dnia 3 Lutego. Gdy Król w bramę S. Floryana wjechał, spostrzegł dwa luki tryumfalne; jeden na początku rynku, na którym orzeł biały stojący za zbliżeniem się Króla głową nachylał i skrzydła spuścił. Gdy tę bramę Król minął, orzeł się do Króla obrócił. Na drugiej bramie tryumfalnej stała figura, zwycięstwo oznaczająca, z stosownymi napisami. Minąwszy rynek, piechota i jazda z obydwu stron porządkiem stanęły, aż Król do zamku wjechał.

Dnia 6 Lutego odprawiła się koronacya. Po wypełnionej przysiędze na Pacta Konventa, Król na ziemi krzyżem leżał blisko pół godziny, a temczasem litanje i insze ceremonje odprawiały się przez Arcybiskupa i innych Prałatów. Powstawszy Król, poszedł do kaplicy pobocznej, gdzie go urzędnicy odziali w szaty Królewskie, w których powrócił do oltarza, gdzie od Arcybiskupa koronę, jabłko złote i berło odebrał.

Drugiego dnia po koronacyi wykonali przed Królem przysięgę Arcybiskup Gnieźnieński, Kanclerz i wszyscy przytomni Senatorowie, oraz i Królewiczowie, bracia Królewscy. Tegoż dnia Król na pokojach swoich bratu swemu Janowi Albertowi, Biskupowi Krakowskiemu, kapelusz kardynalski publicznie na głowę włożył, potem Król w rynku Krakowskim na wspaniałym teatrze przed ratuszem naprzeciw ulicy Brackiej wystawionym, w ozdobach Królewskich zasiadłszy, odebrał przysięgę od magistratu Krakowskiego i tamże wiele osób na rycerzy passowal.

Powrócić nam jeszcze należy do opisu wykładanych w tym artykule medalów i zwrócić należy uwagę czytelników na napis strony głównej medalu pod liczbą 107, na którym Władysław IV tytuł obranego Cara Moskiewskiego przybiera, lubo Zygmunt III imieniem jego w roku 1619 zrzekł się był wszelkich praw do do tronu Moskiewskiego. Władysław IV, który owego zrzeczenia się ojca nie był zatwierdził, obstawał przy wspomnionym tytule i w kilka miesięcy później dopiero zrzekł się onego traktatem nad rzeką Polanówką (pod Wiaźmą) w roku 1634 zawartym.

(a) Medal ten bardzo rzadki znajduje się w zbiorze Franciszka Hr. Potockiego.