Medale ściągające się do panowania Augusta III

No. 403.

Głowa z boku widziana, włosy długie rozpuszczone, na zbroi płaszcz królewski, na piersiach order złotego runa. Napis w otoku: AUGUSTUS III D[ei] G[ratia] REX POLONIARUM. To jest: August III z Bożej łaski król polski.

Strona odwrotna: Stół na czterech nogach, na którym znaki orderu orła białego i napis wokoło: DE REGE ET REPUBLICA BENE MERENTIBUS MDCCL 3 AUG[usti]. To jest: dobrze zasłużonym królowi i rzeczypospolitej 1759 roku 3 Sierpnia.

Medal ten znajduje się w zbiorze królewskim w Dreznie.

Uroczystość imienin króla Augusta III, którą dwór polski zwykł był w dniu 3 Sierpnia (a) obchodzić, tem świetniejszą była, że tenże dzień był świętem orderu orła białego.

Stosownie do przepisów ówczesnej etykiety, kawalerowie orderu orła białego w dniu wspomnionym w ceremonialnych ubiorach i w łańcuchach orderowych (b) jedli obiad u króla w saskim pałacu. Po obiedzie strzelano do tarczy, wieczorem ogród był oświecony. Uroczysty obchód dnia tego kończył się na teatralnym widowisku i fajerwerkach.

Medal "BENE MERENTIBUS" (Dobrze Zasłużonym) to jedno z pierwszych, a dokładnie drugie polskie odznaczenie ustanowione przez Augusta III i nadawane w dniu imienin króla (3 sierpnia) poczynając od roku 1738. Jest to medal nagrodowy nadawany za zasługi dla dobra kraju, co głosi napis na rewersie DE REGE ET REPUBLICA BENE MERENTIBUS (dobrze zasłużonym dla Króla i Rzeczypospolitej). Medal wykonywany przez cały okres nadawania z corocznie wybijanym na nim aktualnym rokiem nadania. Wykonawcą był Wermuth. (GNDM.pl)

Zygmunt August Jagiellończyk imieniny swoje dnia 1 Sierpnia obchodził. Okoliczność ta powodowała podobno królów dynastyi saskiej, że pierwszy z nich dzień drugi, a syn jego dzień trzeci Sierpnia na obchód imienin swoich wyznaczył.

Podług biskupa Albertrandego, łańcuch ten składał się z czternastu ogniw między sobą spojonych, które w następującym porządku jedne po drugich postępowały. Najprzód był orzeł, potem obraz N. Panny w promieniach, dalej arabesk z rozmaitej broni i chorągwi ułożony, z cyfrą A. R. Potem znów był orzeł, znowu obraz N. Panny i tak dalej aż do kółka, na którem krzyż orderowy był zawieszony. Łańcuch, którego król Stanisław przy koronacyi swojej użył, nieco od tamtego był odmienny; składał się on z każdej strony z pięciu sztuk. Na pierwszej był obraz szmelcowany N. Panny w promieniach, na drugiej orzeł biały trzymający berło i jabłko królewskie z koroną na głowie, na trzeciej cyfra imienia Marya w promieniach, na czwartej znowu orzeł, na piątym obraz N. Panny, który do kółka dochodził, na którem krzyż orderowy był zawieszony.

Zdjęcie: archiwum WCN (aukcja 69)