strona główna | przedmowa | indeks nazwisk | indeks legend | recenzje | uzupełnienia | szukaj |
Medale z panowania Stanisława Augusta No. 561. Popiersie mężczyzny w sukni francuzkiej, na którą płaszcz jest zarzucony. Napis w otoku: PET[rus] NIC[olaus] S[ancti] R[omani] I[mperii] LIB[er] B[aro] A GARTENBERG SADOGURSKI CONS[iliarius] INT[imus] R[egis] P[oloniae] ET E[Iectoris] S[axoniae]. To jest: Piotr Mikołaj wolny baron świętego państwa rzymskiego a Gartenberg Sadogurski, radca króla polskiego i elektora saskiego. U dołu: F. COMSTADIUS FECIT. [zrobił]. Strona odwrotna. Na burzliwem morzu wznosząca się skala, w którą biją pioruny. U góry trójkąt, znak świętej Trójcy. Napis w odcinku: IN TE SPERAVI. To jest: W tobie ufałem. Piotr Mikołaj Gartenberg był wolnym baronem państwa niemieckiego i tytuł radcy króla polskiego i elektora saskiego uzyskał. W Polszcze otrzymawszy indygenat, przybrał wytłumaczone swe nazwisko Sadogórski i umieszczał je obok dawnego. Przez Stanisława Augusta użyty został do urządzenia kopalni kruszców w krakowskiem; tam zamieszkał, i miedzianą wybijał monetę, która ma tę odznaczającą ją cechę, że obok napisu znajduje się na niej znak alchimiczny miedzi To o Gartenbergu-Sadogórskim jako urzędniku powiedziawszy, dodamy jeszcze, że oba te medale (No. 561, 562) są wypływem lóż wolnomularskich i do ich dziejów zdają się należeć. On był założycielem loży mołdawskiej w Sadogórze. (a) Po nim z woli króla objął dozór tych kopalni jen.-major Soldenhoff. (b) Jest Sadogóra miasteczko dziś w Galicy i w cyrkule bukowińskim, dotąd sławne jarmarkami na woły. Tam w czasie wojny Rossyi z Portą, w założonej przez siebie mennicy, w 1771 podług zawartego kontraktu, Gartenberg dla wojsk rossyjskich wybił million rubli miedzią. Każdy pieniądz ważył 1½ łóta kolońskiego, wartość miał oznaczoną 2 paras czyli 3 kop. Po zawarciu pokoju usunięte z obiegu (Lengnich). Z tej mennicy wyszły zapewne i te medale. (c) Kalendarzyki polityczne mieszczą go z tym tytułem. (d) Polegając na poświadczeniu Andrzeja Zamojskiego, prezesa kommissyi mennicznej i kollegów jego in eodem dicasterio, konstytucya 1776 (1458) daje kwit Gartenbergowi — Sadogórskiemu za czas administrowanej przez niego mennicy i świadectwo de bene gesto munere. |