Medale z panowania Stanisława Augusta

No. 507.

Minerwa siedząca, prawą ręką obraz króla na kolanie wsparty trzyma, lewą róg wywrócony Amalthei, z którego sypią się pieniądze. Przy niej narzędzie do bicia monety, herbami polskim, litewskim i domu Poniatowskich ozdobiony. W oddaleniu widać zamek królewski warszawski.

Napis do koła: PROSPERITATIS ET INDUSTRIAE PUBLICAE PIGNUS ET INCREMENTUM. MDCCLXVI. To jest: Pomyślności i publicznego przemysłu rękojmia i pomnożenie. 1766. Na stopniu imię mincarza I. P. HOLZHÆUSSER F[ecit] (zrobił).

Strona odwrotna: W wieńcu laurowym napis następujący: STANISLAO AUGUSTO REGI POLONIAE M[agno] D[uci] L[ithuaniae] COLLEGIUM REI MONETARIAE OB RESTITUTUM PATRIAE SUO CUM DISPENDIO POST EXACTUM A DEPRAVATIONE AERIS PUBLICI SAECULUM BONAE MONETAE BENEFICIUM HOCCE POPULORUM PERENNE GRATI ANIMI MONUMENTUM D[at] D[icat] D[edicat]. To jest: Stanisławowi Augustowi królowi polskiemu, w. xięciu litewskiemu kommissarze menniczni z powodu przywróconego z własną swoją szkodą ojczyznie po upłynionym wieku od zepsucia monety, dobrodziejstwa dobrych pieniędzy, tę wieczystą pamiątkę wdzięczności narodu oddają, ofiarują i poświęcają.

...ciąg dalszy do No. 506:

A naprzód jeśli rozważyć zechcemy stan monety za Zygmunta I niesięgając czasów, które panowanie jego poprzedziły, ale przestając na tem czem ona była w roku 1528, przyznać będziemy musieli, iż zepsucie monety w Polszcze daleko jest dawniejsze, niż na obudwóch tych medalach wyrażono, które onemu wieku jednego kres naznaczają. Od dawnego czasu a najbardziej przy schyłku panowania Zygmunta I, tym co przez umowę mennicę trzymali, pozwolona zbyteczna wolność, wielkich szkód Polskę nabawiła. Wolność ta bezwstydną stała się swobodą i zamieniła się w chciwość zysku, żadnemi nie określoną granicami, a coraz się bardziej pod jego następcami wzmagała. Lubo wybornemi prawami król Stefan Batory monetę obwarował, jednak która za jego czasów wyszła moneta, przez winę pewnie mennicznych, już lżejszą być poczęta, odstępując od wagi przyzwoitej.

ciąg dalszy: No. 508

Zdjęcie: archiwum WCN (aukcja 34)