Medale z panowania Stanisława Augusta

No. 514.

Pod koroną królewską cyfra z liter S A R, znaczących: Stanislaus Augustus Rex (Stanisław August król).

Strona odwrotna: Sam napis: ET IN PARVIS PURUS 1771. To jest: i w małych (rzeczach) nieskazitelny.

...ciąg dalszy do No. 513:

Mennice w czasie onym dwie były założone, w Warszawie na złotą i srebrną monetę a w Krakowie na biciu samej miedzianej monety przestającą. Na samym początku roku 1766 menniczni urzędnicy pierwszą śrebrną monetę wydawać poczęli. Mijam niektóre pośledniejsze, które zaszły, odmiany tak w urzędnikach i dozorcach mennicznych, jako też w samym rodzaju monety. — Ale to co medale te wyrażają, iż z własną szkodą to dzieło wykonał Stanisław August, niejakiego objaśnienia wyciąga. Łatwo pozna każdy rzeczywistość tej straty, kto tylko zastanowić się nad tem zechce, iż z monety złotej i śrebrnej żadnego spodziewać się nie można było zysku, zastępującego nakłady na to podjęte; zysk zaś wynikający z monety miedzianej choć niemały, daleki bardzo był od wyrównania kosztów potrzebnych na zakupienie gmachów, na nabycie gruntów, wystawienie budynków roboczych, sprowadzenie rzemieślników, obmyślenie sprzętów i narzędzi, zwiezienie kruszców, iż przepomnę inne wielkiej wagi koszta, do których powodem były błędy prywatnych, w rzeczy której pamiątka nawet zaginęła. Błędy te mogły być wprawdzie wymówione, niemniej jednak królewskiemu skarbowi były szkodliwe. Wynikały poczęści błędy te ztąd, iż obcy ludzie, używani do sprawowania tej rzeczy jako najsposobniejsi do tego, nie zawsze dobro krajowe nad swoje własne przekładali; przeto trafiała się potrzeba zmienienia ich, a zatem nowe nakłady na odesłanie ich do swego kraju, i nadgrodzenie straty, którą mienili się ponosić.

O monecie czytaj konstytucyę 1766 tit. "ustawa waloru i kursu monet", którąby całą tu wypisać należało.

Od roku 1766 do 1787 w złocie, śrebrze i miedzi wybito 40 milionów złotych polskich. — Przez lata 1787-1788, ośm milionów 248,387 złotych. W konstytucyi roku 1768 tit: "ubezpieczenie nowej krajowej monety" wyrażono, iż do proporcyi 50 milionów śrebrnej monety, sześć milionów w miedzianej bić postanowiono. A że pomnożyć śrebrną monetę do sta milionów zamyślano, przeto stosownie do tej kwoty 12 milionów miedzianej monety bić uchwalono, tak jednak, aby pewną kwotę miedzianej, ustanowiona śrebrna poprzedzała.

Do wspomnionej w tym artykule reformy monety, odnoszą się wszystkie umieszczone tu medale. (No. 509 - 514)