Medale z panowania Władysława IV

No. 121.

Popiersie Króla z twarzą prawie naprost patrzącą; włosy na głowie kształtnie trefione, na zbroi order złotego runa, płaszcz Królewski i kołnierz koronkowy, spadający na ramiona. Napis: VLADISLAUS IV D[ei] G[ratia] REX POL[oniae] ET SUEC[iae] M[agnus] D[ux] LIT[huaniae] RUS[siae] PR[ussiae], to jest: Władysław IV z Bożej łaski Król Polski i Szwecyi, Wielki Xiążę Litewski, Ruski, Pruski.

Strona odwrotna. Popiersie Królowej z twarzą prawie naprost obróconą, włosy długie, na ramiona spadające. W tyle głowy korona. Uszy i szyja klejnotami ozdobione, na piersiach łańcuch z klejnotów złożony. Napis: LUDOVICA MARIA GONZ[aga] D[ei] G[ratia] REG[ina] POL[oniae] ET SUE[ciae] M[agna] D[ucissa] L[ithuaniae] RUS[siae] PRUS[siae] NATA PRIN[cipisaa] MANT[uae] MONTFER[rati] NIV[erni], to jest: Ludwika Marya z Bożej łaski Królowa Polska i Szwedzka, Wielka Xiężna Litewska, Ruska, Pruska, urodzona Xiężniczka Mantuy, Montferratu, Niwernu.

Przedstawiamy tu czytelnikom naszym wizerunek Władysława IV Króla Polskiego, i powtórnej jego małżonki Maryi Ludwiki, Xiężniczki Mantuańskiej. Przypatrzmy się obrazowi tej Królowej, która w ciągu długoletniego swego w Polsce pobytu wielki wpływ miała na polityczne stosunki kraju naszego.

Władysław IV nie długo żył z pierwszą żoną swoją Cecylią Renatą, która w roku 1644 w skutku poronienia umarła. Lekarze przypisywali ostatnią jej chorobę i zgon zbytniemu zmordowaniu na łowach, które namiętnie lubiła.

Wkrótce po śmierci pierwszej żony swojej postanowił Król powtórnie wejść w śluby małżeńskie; wiedział on, iż mu Cesarz radzić miał siostrzenicę swoją Izabellę, córkę Leopolda Arcyxiążęcia na Tyrolu; a chcąc uprzedzić nieprzyjemny sobie wniosek, wyprawił w poselstwie do Paryża Wacława Leszczyńskiego Biskupa Warmińskiego, i Krysztofa Opalińskiego Wojewodę Poznańskiego, którzy imieniem jego odezwać się mieli o rękę Maryi Ludwiki de Gonzaga, Xiężniczki Mantuańskiej. Dwór Francuski skłonił się chętnie do żądania Króla Polskiego, a zaślubiona mu młoda Królowa niebawnie się puściła do Polski wraz z Marszałkową de Guebriant, która jej towarzyszyła z tytułem Ambassadora. Wybór Ochmistrzyni szczęśliwy miał wpływ na losy Królowej w pierwszych chwilach jej pobytu w Polsce.

Wieści, prawdziwe czy fałszywe, w niekorzystnem świetle dawniejsze postępowanie Ludwiki Maryi wystawiały. Szeptano o miłostkach jej z Xiążęciem Gastonem d'Orleans, z Hrabią de Langeron i z Wielkim Koniuszym dworu Francuskiego Cinq Mars. Złośliwe nawet języki twierdziły, iż zaloty Xiężniczki były pociągnęły za sobą skutki, które o nich powątpiewać nie pozwalały. Takowe poszepty odstręczały Władysława IV od narzeczonej jego, a gdy przy tem nie znalazł w niej takich powabów, jakie mu przysłane portrety przedstawiały, zamierzał sobie odesłać ją do Francyi, od czego przecież odwiodła go Marszałkowa de Guebriant.

Wspomnieć nam jeszcze należy o pochodzeniu i familii Ludwiki Maryi, Królowej Polskiej. Była ona córką Karola I Xiążęcia de Nevers i Rhetel który po śmierci Wincentego II synowca swego wstąpił na Xięstwo Mantuy i Montferratu. Ojcem Karola był Ludwik Gonzaga, brat Franciszka III Xiążęcia Mantuy, którego pozostałą wdowę Katarzynę, Zygmunt August Król Polski był sobie niegdyś zaślubił. Ludwik Gonzaga, dziad Królowej Ludwiki pojąwszy za żonę Henriettę z Kliwii (de Cleves) wziął z nią w posagu Xięstwa de Nevers i Rhetel. Matką Królowej Ludwiki była Katarzyna, córka Karola Xięcia de Mayeune z domu Lotaryńskiego. Ludwika Marya urodziła się była roku 1611 jeśli prawdą jest, że lat 34 miała, gdy się o nią odezwał Król Władysław.

Zdjęcie: archiwum PDA/PGNum (aukcja 11)