Medale z panowania Jana Kazimierza

No. 136.

Herb Pruski; orzeł z którego nad prawem skrzydłem zbrojna ręka wychodząc, miecz trzyma. Orzeł ten na podstawie stoi, za nią rozległa równina okryta miastami, przerżnięta rzekami; nad nią napis: PRUSSIA. Wyżej drugi orzeł w koronie z rozpostartemi skrzydłami trzymający berło. Nad nim imię Boskie Hebrajskiemi literami w promieniach. Napis: TEUTONICOS PEPULIT VIRTUS PRUTENICA PULCHRUM NUMINIS ET REGIS CURA TUETUR OPUS, to jest: Męstwem Pruskiem, Niemców siły odparte; Bóg z Królem to piękne wspiera dzieło.

U dołu litery J. H. znaczą mincarza Jana Höhn.

Strona odwrotna. Herb Gdański z przeciągłym następującym napisem: GEDANI ANNOS ANTE DUCENTOS SUB AUGUSTIS[simis] D[omini] CASIMIRI AUSPICIIS UNIVERSA PROPE CUM PRUSSIA AB INFANDA CRUCIGEROR[um] TYRANNIDE LIBERATAE TERTIUM LIBERTATIS SUAE SAECULUM, REGNANTE JOANNE CASMIRO FELICITER INCHOANTIS MEMORIA IN CIƆIƆCLIV, to jest: pamiątka Gdańska co przed dwustu laty pod wysoką Kazimierza opieką z całymi niemal Prusami od nieznośnego Krzyżaków tyraństwa oswobodzony, pod panowaniem Jana Kazimierza zaczyna szczęśliwie wiek trzeci wolności swojej roku 1654.

Medal ten przypomina przyłączenie Prus Królewskich do Polski, za panowania Kazimierza Jagiellończyka.

Już w roku 1440 dwadzieścia znaczniejszych miast Pruskich, a między niemi Królewiec, Gdańsk, Elbląg, Toruń, Braunsberg i Chełm uciśnione przykrem Krzyżakow jarzmem, związek przeciwko nim między sobą zawarły. Przyłaczyła się i szlachta Pruska do tej unii, którą Wielki Mistrz Belizaryusz de Rusdorf wraz z znaczniejszymi Komturami zakonu sam zatwierdził. Trudno dzisiaj odgadnać, jakie powody mógł mieć Wielki Mistrz do uprawniania rokoszu przeciw jego władzy wszczętego. Rzeczą jest do prawdy podobną, iż ulegając do czasu trudnym okolicznościom, uczynił to, aby później niebezpieczny zwiazek przytłumić. Cóżkolwiek bądż, powstali przeciw takowej uleglości Wielkiego Mistrza inni dygnitarze zakonu i złożyć go z urzędu zamyślali. Spory Krzyżaków między sobą, również spory miast Pruskich i szlachty z rządowemi władzami coraz się niebezpieczniejszemi dla zakonu stawały, zwłaszcza, gdy po zejściu Wielkiego Mistrza Rusdorfa, następca jego domagał się od miast złożenia hołdu. Na próżno sam Papież pośrednikiem został w tej sprawie, na próżno obie strony szukając pojednania, obrały sobie sędzią Fryderyka III Cesarza; rozjątrzone albowiem umysły ukoić się nie dały. W roku 1454 miasta Pruskie i stan szlachecki wypowiedziały posłuszeństwo zakonowi krzyżackiemu i poddały się dobrowolnie Kazimierzowi Jagiellończykowi, z zastrzeżeniem praw swoich i swobód.

Medal ten wybito w Gdańsku na obchód dwuwiecznej pamiątki wcielenia Pruss Królewskich do Polski. W roku 1754 drugi podobny medal za Augusta III bity został. (Z materyałów przez Biskupa Albertrandego zostawionych.)

Zdjęcie: archiwum PDA/PGNum (aukcja 11)