Medale z panowania Zygmunta Augusta

No. 21.

Strona główna. Popiersie Króla z boku widziane, broda długa rozdwojona, kończata, na głowie czapka. Napis: SIGIS[mundus] AG6[ustus] D[ei] G[ratia] REX PO[loniae] MAG[nus] D[ux] L[ithuaniae], to jest: Zygmunt August z Bożej łaski Król Polski Wielki Xiążę Litewski.

Strona odwrotna. Wieniec laurowy wpośród którego napis: SUB UMBRA ALARÛ TUARÛ PROTEGE ME DÔIE [Domine] 1568, to jest: pod cieniem skrzydeł twoich strzeż mię Panie.

Trudno by było zgadnąć do jakiego zdarzenia się odnosi ten medal, gdyby rok jego wybicia niejakiego nam w tym względzie nie udzielał światła. Najważniejszym wypadkiem w Polsce w roku 1568 była wyprawa (a) przeciw Moskwie, pod osobistem dowództwem Zygmunta Augusta przedsięwzięta, która przecież przez zbieg różnych okoliczności pomyślnego nie miała skutku. Do tego to zdarzenia zdaje się odnosić nasz medal, jak wnioskować należy z napisu, w którym Król ucieka się pod opiekę Pana zastępów. Uwielbiamy to religijne Zygmunta Augusta uczucie, co się jednak tycze wizerunku tego Monarchy, powiemy otwarcie, żebyśmy go raczej woleli widzieć w szyszaku i zbroi, niżeli w szubie i czapce, w chwili gdy się do wojny przeciw nieprzyjacielowi sposobił. Tak wygodny ubiór Monarchy w tym razie rokował niepowodzenie wyprawy.

(a) Dla lepszego wyjaśnienia kładziemy krótki opis tej wyprawy wyjęty z Historyi Polskiej Bandtkiego. »Roku 1568, pisze tén dziejopis, ruszył Król sam przeciw Moskwie zebrawszy 100,000 wojska pod Radoszkowicami, a to chcąc zemścić obelgę, gdy Iwan Wasilewicz Posła jego Bykowskiego z towarzystwem do więzienia był wsadził. Lecz gdy Król gnuśnie oczekiwał skutku buntu wybuchnąć w Moskwie mającego, spełzła ta wyprawa na niczém i rozeszło się wojsko po dwóchmiesięcznej stracie czasu. Wypuszczenie Posła więzionego i zaproszenie Króla do zjazdu z sobą, były ze strony Iwana Wasilewicza próżne do zwłoki czasu wybiegi.«