Medale z panowania Zygmunta I

No. 4.

Rzadki ten nadzwyczajnie medal znajduje się w zbiorze Franciszka Hr. Potockiego. Lubo nieco mniejszy od poprzedzającego podobny jest do niego co do rysunku, wyrazu twarzy Króla i jego stroju. Napis na nim jest następujący: MAGNUS ET INFRACTUS FORTIS PIUS ATQUE POTENS REX EN EGO SISMUNDUS[sic] SCEPTRA POLONA FERO 1527 to jest: Wielki i niezłomny, mężny, bogobojny i potężny Król; Ja Zygmunt berło Polskie dzierżę 1527.

Medal ten nie ma strony odwrotnej.

Widzimy na tych wizerunkach (No.4, No.5) Zygmunta I, na piersiach jego order złotego runa, który mu Karol V. Cesarz w roku 1525 przysłał; dziejopisowie nasi zostawili nam szczegóły odbytego w Krakowie obrzędu oddawania Królowi znaków orderowych.

Wysłana w tym celu deputacya od Kapituły tegóż orderu składała się z dwóch członków: Karola z Burgundyi Barona de Breda i Jana Tusy, Herolda orderu.

Po wysłuchaniu Mszy Śtej na zamku, oddali deputowani Królowi łańcuch z złotem runem i odebrali od niego przysięgę na Statuta orderu, z zastrzeżeniem Królowi dyspensy od następujących artykułów, które się z godnością królewską niezgodnymi bydź zdały, a na które inni Kawalerowie przysięgać byli zwykli.

1. Że Król ścisłą zawsze zachowa przyjaźń z Naczelnikiem orderu (Królem Hiszpańskim) i współbraćmi swymi Kawalerami.

2. Że gdyby bądź Król, bądź jego wojsko wziąść miało w niewolą Kawalera jakiego tego Orderu, winien go będzie Król uwolnić natychmiast.

Nazajutrz po odbytym obrzędzie mianował Król Zygmunt zastępców, którzy by jego imieniem przytomnymi byli Kapitułom Orderu złotego runa. Zwrócić jeszcze uwagę czytelników naszych winniśmy na ubiór w jakim się nam Zygmunt I na medalach niniejszych przedstawia; na ów czepiec, który na głowie nosi, na wieniec różany, którym czoło swoje zdobi. Sarnicki i Bielski, którzy tego Monarchę osobiście znali, tak właśnie opisują jego sposób noszenia się. »Zwykli« mówi Sarnicki, »podług dawnego obyczaju Polacy długie nosić włosy tak dalece, iż nawet trybem niewiast pleść je było w zwyczaju, który zwyczaj, iż Zygmunt I Król Polski zachowywał, i w czepku chodził, myśmy sami widzieli.« A Bielski na karcie 586 dawnego wydania, mówi: »W czepku z młodu chadzał, włosy długo nosił, brodę postrzygał, lecie w wieńcu różanym rad chadzał.«