strona główna przedmowa indeks nazwisk indeks legend recenzje uzupełnienia szukaj
 
 

Medale ściągające się do panowania Augusta III

No. 409.

Widok miasta, około którego jeźdźców hufiec, do którego przybliża się mężczyzna, konia za cugle prowadzący i podający pismo. W koło napis: PRUSSICI FOEDERIS EXECUTIO PER FECIALEM DENUNCIATA MARIAEBURGI A. C. 1454 D[ie] 6 FEBR[uarii]. To jest: pruskiego związku wykonanie wypowiedziane przez herolda w Malborgu roku 1454 dnia 6 Lutego.

Strona odwrotna. Widok miasta nad rzeką, przez którą jest most. W mieście widać zamek obronny, z którego wybucha płomień i część muru upada. Wkoło napis: TER CENTUM ANTE ANNOS CRUCIATA THORUNIA NOCTE EXCUSSO EXULTAT LIBERA FACTA IUGO 1754. To jest: przed trzema stu laty dręczony od Krzyżaków Toruń w nocy zrzuca z siebie jarzmo 1754.

Medal ten znajduje się w zbiorze królewskim w Dreznie.


Kiedy miasta Gdańsk i Toruń, umieszczony tu bić kazały medal (a), miały na celu przypomnieć ważną ową rewolucyę, która w roku 1454 Prusy królewskie Krzyżakom odjęła i Polsce podległemi uczyniła. Medale pod liczną 409 i 410 stąd na szczególną zasługują uwagę, iż nam wystawiają zdarzenia odnoszące się do tej ważnej politycznej zmiany.

Widzimy na stronie głównej woźnego, czyli herolda miast i stanów pruskich wręczającego Wielkiemu Mistrzowi krzyżackiemu Ludwikowi de Erlichshausen (b) list tychże stanów, którym mu posłuszeństwo wypowiadają.

Strona odwrotna wyobraża zdobycie zamku toruńskiego. Twierdza ta wśród miasta położona zbudowaną podobno była raczej, aby mieszkańców w posłuszeństwie utrzymać, niżeli przeciwko obcemu nieprzyjacielowi; mieszkańcy Torunia, pragnąc zdobyć ten zamek, dzień do tego przedsięwzięcia obrali ten sam, kiedy Wielki Mistrz odbierał w Malborgu list wypowiedni stanów, o którym dopiero wspomnieliśmy.

Przypadały naówczas zapusty, które młodzież miejscowa na zabawach, tańcach i maskaradach spędzać była przywykła. Poczet młodzieży do spisku wciągniony, przybrawszy suknie niewieście, wśród wesołych okrzyków zbliżył się do zamku. Nie wzbudziła podejrzenia zwyczajna w dniach owych zabawa, owszem, giermkowie krzyżaccy, dzieląc wesołość młodzi toruńskiej, do zamku ją zaprosili. Wtenczas owi przebrani ochotnicy, wziąwszy się do broni, w którą się byli opatrzyli, wyrżnęli straż przy bramie stojącą, a opanowawszy zamek, na znak, że się zamysł powiódł, ogień wielki na szczycie wieży rozniecili.

Po zdobyciu zamku, mieszkańcy Torunia niebawnie zburzyli go przez założone pod niego prochy, jak medal nasz wyraża i jak dziejopis Baumgarten zaświadcza.


(a) Już za panowania Jana Kazimierza w roku 1654 bitym został z tego samego powodu medal, który w zbiorze numizmatów tego króla umieściliśmy. { No. 136 }

(b) List ten, oraz ciekawe całego zdarzenia szczegóły drukowane są w historyi pruskiej Schitza.


Zdjęcie: archiwum ANPN (aukcja 4)