Medale ściągające się do panowania Augusta III

No. 410.

Strona główna toż samo wystawia, co poprzedzający medal, ale wcale innego stempla a nawet innej kompozycyi; hufiec jeźdźców zdaje się tu być nie żołnierzy, ale polowaniem zajętych ludzi, bo za nimi, przed nimi psy biegają. Napis tenże, co w poprzedzającym z małą odmianą. Data MDCCLIV D. VI FEBR.

Strona odwrotna, podobna jak w poprzedzającym, ale innego układu. Napis tenże.

Medal ten znajduje się w zbiorze królewskim w Dreznie.

Kiedy miasta Gdańsk i Toruń, umieszczony tu bić kazały medal (a), miały na celu przypomnieć ważną ową rewolucyę, która w roku 1454 Prusy królewskie Krzyżakom odjęła i Polsce podległemi uczyniła. Medale pod liczną 409 i 410 stąd na szczególną zasługują uwagę, iż nam wystawiają zdarzenia odnoszące się do tej ważnej politycznej zmiany.

Widzimy na stronie głównej woźnego, czyli herolda miast i stanów pruskich wręczającego Wielkiemu Mistrzowi krzyżackiemu Ludwikowi de Erlichshausen (b) list tychże stanów, którym mu posłuszeństwo wypowiadają.

Strona odwrotna wyobraża zdobycie zamku toruńskiego. Twierdza ta wśród miasta położona zbudowaną podobno była raczej, aby mieszkańców w posłuszeństwie utrzymać, niżeli przeciwko obcemu nieprzyjacielowi; mieszkańcy Torunia, pragnąc zdobyć ten zamek, dzień do tego przedsięwzięcia obrali ten sam, kiedy Wielki Mistrz odbierał w Malborgu list wypowiedni stanów, o którym dopiero wspomnieliśmy.

Przypadały naówczas zapusty, które młodzież miejscowa na zabawach, tańcach i maskaradach spędzać była przywykła. Poczet młodzieży do spisku wciągniony, przybrawszy suknie niewieście, wśród wesołych okrzyków zbliżył się do zamku. Nie wzbudziła podejrzenia zwyczajna w dniach owych zabawa, owszem, giermkowie krzyżaccy, dzieląc wesołość młodzi toruńskiej, do zamku ją zaprosili. Wtenczas owi przebrani ochotnicy, wziąwszy się do broni, w którą się byli opatrzyli, wyrżnęli straż przy bramie stojącą, a opanowawszy zamek, na znak, że się zamysł powiódł, ogień wielki na szczycie wieży rozniecili.

Po zdobyciu zamku, mieszkańcy Torunia niebawnie zburzyli go przez założone pod niego prochy, jak medal nasz wyraża i jak dziejopis Baumgarten zaświadcza.

(a) Już za panowania Jana Kazimierza w roku 1654 bitym został z tego samego powodu medal, który w zbiorze numizmatów tego króla umieściliśmy. { No. 136 }

(b) List ten, oraz ciekawe całego zdarzenia szczegóły drukowane są w historyi pruskiej Schitza.

Zdjęcie: archiwum WCN (aukcja 55)