Medale z panowania Zygmunta III

No. 60.

Popiersie z koroną na głowie, w około: SIGISMUND[us] III. D[ei] G[ratia] REX POL[oniae] MAG[nus] DUX LIT[huaniae] RUSSI[ae] P[russiae], to jest: Zygmunt III z Bożej łaski Król Polski, Wielki Xiążę Litewski, Ruski, Pruski.

Strona odwrotna. Wieniec laurowy, w którym sam napis: AUSPICATA PRINCIPUM CONNUBIA REGNORUM INCREMENTA ANO (sic) CICICXCII, to jest: pomyślne Monarchów małżeństwa są wzrostem Królestw. (a)

Widzieliśmy niedawno w Krakowie exemplarze obu tych medalów (No. 59 i No. 60.) na szyi tamecznych kobiet i z czułością na nie zapatrywaliśmy, jako na dowód przywiązania mieszkańców tej stolicy do Królów naszych. Dziejopisowie Zygmunta III świadczą, że w czasie zaślubin tego Monarchy z Arcyxiężniczką Anną, rzucano w Krakowie niniejsze medale ludowi, który je dotąd dochowuje.

Co się tycze związku Zygmunta III z wspomnioną wyżej Arcyxiężniczką, był on niezawodnie dziełem przezornej polityki. Porażka Arcyxiążęcia Maxymiliana pod Byczyną i wzięcie jego w niewolę zniechęciło było całą jego rodzinę przeciw Królowi Zygmuntowi; lękać się należało, aby niechętne temu Monarsze w Polsce stronnictwo nie szukało wsparcia u dworu Austryackiego i tym sposobem nowych w kraju naszym nie wznowiło zamieszek. Związek Króla Polskiego z domem Habsburskim zapobiegł tym niedogodnościom, i z tego powodu istotnej potrzebie kraju dogodził. Inaczej przecież o tem sądził Zamojski, Kanclerz i Hetman Wielki Koronny, który niechęcią ku dworowi Austryackiemu zaślepiony, obwiniał Króla, jakoby pomyślał o powrocie do dziedzicznego swego Królestwa i o ustąpieniu Polskiej Korony Arcysiążęciu Ernestowi, bratu Cesarza Rudolfa. Późniejsze wypadki dowiodły, jak mylnemi były domniemania Zamojskiego.

Im więcej się w te medale wpatrujemy, tem bardziej w nich polityczne postrzegamy dążenie. Napis na stronie odwrotnej medalu pod liczbą 59 przekonywa nas, że Numizmat ten wybito nie tylko dla zachowania pamiątki związku Króla Polskiego z rodziną Cesarską, ale nadto jako rękojmię zamiarów Króla Polskiego, który pragnął pojednać rozdwojone umysły. Że zaś te przyjazne zamiary ściągają się do dworu Austryackieg, dowodzi w mniemaniu naszem tarcza herbowna domu Habsburskiego, którą orzeł Polski i orzeł Cesarski zarówno unoszą.

Równe dążenie upatrujemy w medalu pod liczbą 60 na którym Król głosi, że zkojarzone w roku 1592 małżeństwo było wzrostem Królestw.

Pomimo doznawanych przeciwności z strony Jana Zamojskiego i jego stronników, Zygmunt III wysłał w poselstwie Kardynała Radziwiłła do Cesarza Rudolfa z prośbą o rękę jego synowicy. (b) Przychylił się Cesarz do żądania Zygmunta III a zaręczona Arcyxiężniczka przybywszy do Krakowa, tamże dnia 21 Maja roku 1592 Królowi Polskiemu zaślubioną została.

Szczegóły uroczystego tego obrzędu w następnym umieścimy numerze.

(a) Medal ten znajduje się w zbiorze Franciszka Hr. Potockiego.

(b) Królowa Anna, pierwsza małżonka Króla Zygmunta, była córką Arcyxiążęcia Karola, a synowicą Cesarza Rudolfa.