strona główna przedmowa indeks nazwisk indeks legend recenzje uzupełnienia szukaj
 
 

Medale z panowania Zygmunta III

No. 63.

Popiersie Zygmunta III z boku widziane: włosy długie i bródka spiczasta; na zbroi zarzucona jest draperya. Napis w otoku: SIGISMUND[us] D[ei] G[ratia] REX SVECIAE, to jest: Zygmunt z Bożej łaski Król Szwedzki.

Na stronie odwrotnej na puklerzu owalnym wyryte są herby; Polski i Litewski z napisem w około: HOC TECTUS NUDATUR AVITO, to jest: tym okryty z ojczystego jest wyzuty. (a)


No. 63a.

Co do strony głównej i odwrotnej zupełnie podobny do poprzedzającego medalu, tylko mniejszy.


Nie trudno będzie podobno wskazać epokę, w której ten medal bitym został. Czytamy na nim po jednej stronie tytuł Króla Szwedzkiego, Zygmuntowi III dany; po drugiej widzimy tarczę z herbem Polskim i Litewskim. Napis na stronie odwrotnej daje poznać, że Król Szwedzki tarczą Polską i Litewską zasłaniać się pragnie przeciw tym, którzy mu dziedziczną wydzierali Koronę. Zdaje się przeto, że medal niniejszy bity został około roku 1599 kiedy Karol, Xiążę Sudermanii dziedziczne Zygmunta przywłaszczał sobie Królestwo.

Przypomnieć nam tu wypada ważniejsze szczegóły pamiętnego tego zdarzenia.

Po śmierci Jana Króla Szwedzkiego, ojca Zygmunta III, Karol Xiążę Sudermanii, brat młodszy Jana, objął tymczasowo rządy Szwecyi, już w ten czas podobno powodowany chęcią przywłaszczenia sobie Korony.

Przybył Król Zygmunt do Sztokholmu, koronował się dnia 1 Maja roku 1391 powrócił przecież do Polski z czczym tytułem Króla Szwedzkiego, którego istotna władza pozostała przy Xięciu Sudermanii.

Nie przestał na tem ów Xiążę, i wkrótce po odjeździe Królewskim złożył Sejm, na którym objął władzę nieograniczoną Regienta. Zygmunt III przenikając chytre zamiary stryja, za zezwoleniem Stanów Polskich popłynął do Szwecyi w roku 1597 na czele 3000 wojska. Nie umiał jednakże korzystać ani z przychylności mieszkańców kilku prowincyi, ani z zwycięstwa, które dnia 8 Września, roku 1598 odniósł. Zwyciężony Xiążę Sudermanii wdał się w układy z Królem Polskim, lecz gdy mu oczekiwane nadeszły posiłki, uderzył na wojsko Królewskie i zniósł je zupełnie.

Zawartą dnia 28 Września tegoż roku umową z Królem, zdał Zygmunt sprawę swoją na rozsądzenie Sejmu Szwedzkiego, i do Polski wrócił. Zwołane przez Xiążęcia Sudermanii Stany w roku 1599 oświadczyły, że posłuszeństwo Zygmuntowi III wypowiedzianem będzie; jeżeli albo sam nie zjedzie do Szwecyi, albo nie przyszle syna, któryby w Sztokholmie w wierze protestanckiej był wychowanym.

W kilka lat potem ogłosił się Xiążę Sudermanii Królem Szwedzkim, i za takiego od całej Europy uznanym został. Wezwanie pomocy Polaków, które powodem było do wybicia niniejszego medalu, próżnem więc niebyło, lecz to, co się dopiero rzekło, dowodzi, że Zygmunt III nie umiał korzystać z dobrych chęci przodków naszych.


(a) W zbiorze Wilhelma X. Radziwiła.


No. 63.

Zdjęcie: archiwum WCN (aukcja 45)


No. 63a.

Zdjęcie: archiwum WCN (aukcja 41)