strona główna przedmowa indeks nazwisk indeks legend recenzje uzupełnienia szukaj
 
 

Medale z panowania Stefana Batorego

No. 49.

Popiersie Króla. Na głowie czapka z kitą, odzienie ferezya Węgierska. Napis w otoku: STEPH[anus] D[ei] G[ratia] REX POL[oniae] &, to jest: Stefan z Bożej łaski Król Polski etc.

Na stronie odwrotnej napis w poprzek medala: DEO REGNOQUE POLONO REM LIVONA[m] RESTITUIT A. S. MDLXXXII, to jest: Bogu i Królestwa Polskiemu Inflanty powrócił roku 1582. W otoku za cienką obwódką jest drugi napis: MANU POTENTI ET BRACHIO EXCELSO, to jest: ręką silną i wzniosłem ramieniem. (a)


Oto chlubny pomnik zwycięstw Stefana Batorego i przywrócenia Inflant do Polski przez tegoż Monarchę. Autor tego medalu uwielbia silne Monarchy ramię, którem on utraconą prowincyę nieprzyjacielowi wydarł. My uczucia jego dzieląc, przytoczymy tu powody wojny, którą Batory z Carem Moskiewskim Iwanem Wasilewiczem II prowadził.

Kawalerowie Inflantscy osłabieni długą wojną, a nie czując się na siłach dostatecznych dla oparcia się Moskwie, wezwali pomocy Zygmunta Augusta Króla Polskiego, któremu w roku 1559 Wielki Mistrz zakonu Gerhard Ketler, za zezwoleniem Stanów Inflantskich, tej prowincyi odstąpił.

Nie szanowali Moskale nabytej przez Króla Polskiego własności, owszem postanowili utrzymać się przy zdobytych w Inflantach miastach i z tego powodu wojnę Polsce wypowiedzieli. Pomimo kilku zwycięstw przez wodzów Polskich odniesionych, Moskale zdobyli Połock, i ku końcowi panowania Zygmunta Augusta większą część Inflant posiedli.

Lecz zmieniła się postać rzeczy za wstąpieniem na tron Stefana Batorego. Biegły ten wódz przeniósł teatr wojny w kraj nieprzyjacielski i w roku 1579 i 1580 wziął miasta Połock i wielkie Łuki. Trwoga powszechna przeraziła Moskali; uznał Car Iwan gwałtowną potrzebę pokoju, czego niemylnym dowodem jest instrukcya Posłom jego dana, aby w układach z Polakami o pokój »nie tylko powolnymi być, ale nawet aby obelgi i bicie znosili.« (b)

Pokój, którego tak mocno nieprzyjaciel pragnął, nie mógł bydź trudnym do skojarzenia. Jakoż Król Polski za wstawieniem się Papieża zawarł z Carem Iwanem traktat, mocą którego Inflanty i ziemię Połocką otrzymał.


(a) Medal ten znajduje się w zbiorze Franciszka Hr. Potockiego.

(b) Słowa Karamzina w Historyi jego Rossyjskiej.


49